Bu alem anasırı firdevs-i enver et
Depret lebini cüşe getir havz-i kevseri
Anber saçını çöz bu cinanı muattar et
Zeynep Hatun*
Yeryüzündeki örtüyü kaldır, güzelliğinle yer gök aydınlansın
Dünyayı çevresine ışık saçan cennet haline getir!
Dudağındaki lezzeti tattır, cennetteki kevser suyu ile dolu havuzdan içmiş gibi olayım!Amber kokulu saçını çöz de cihan güzel kokularla dolsun.
*Divan şiirinin adı bilinen ilk kadın şairi Zeynep Hatun’u kimi kaynaklar Amasyalı;, kimi ise Kastamonulu olarak yazar. Hakkında yapılmış kapsamlı araştırmalar yoktur, elimizdeki sınırlı bilgiler ise Zeynep Hatun’un çağdaşları olan Şair Latîfî ve Şair Şık Çelebi’nin kitaplarından öğrenilmiştir.
Asıl adı Zeynünnisa olan Zeynep Hatun bir kadı kızıdır ve kültürlü bir çevrede yetişir. Arapça ve şiir söyleyecek düzeyde Farsça bilir. Amasya’da II. Beyazıd’ın oğlu Şehzade Ahmed’in sarayındaki edebi muhite (çağdaşı Mihrî Hatunla beraber) dahil olduğunu kaynaklardan öğreniyoruz. Zeynep Hanım, evlenmeden önce Fatih Sultan Mehmet adına Türkçe ve Farsça şiirlerden oluşan bir divan hazırlayıp, sultana sunar. Kadı İshak Fehmi Çelebi ile evlendikten sonra, eşi tarafından şiir yazmasına ve şiir sohbetlerine katılmasına izin verilmez, şiiri bırakmak zorunda kalır. Şiirin yanı sıra beste çalışmaları da olan Zeynep Hatun, 1474 yılında Amasya’da ölür.
Zeynep Hanım, şiirlerindeki hayali sevgiliyi tıpkı erkekler gibi tasvir eder. Kadınları dedikoducu, tembel olarak betimlemesi, devrin erkekleri tarafından çok beğenilir. Bu tavrıyla edebiyat çevrelerinde “merdane” olarak adlandırılır. Bu tavrı muhtemeldir ki, erkekler dünyasına başka türlü kabul edilemeyeceğini bilmesindendir. Zira Klasik Türk şiirinde erkek şairlerin eliyle edebi metinlere yansıyan kadın betimlemelerinin çoğunluğunda son derece olumsuz bir yaklaşım gözlenir. Kadınları, yaradılıştan cahil, bön, aklı kısa, güvenilmez, fettan, kurnaz, vefasız, sadakatsiz gösteren bir kabul içinde bu olumsuz bakışı sürekli yinelerler.
XVI. yüzyılda yaşamış olan Kınalızâde Ali Çelebi, Zeynep Hatun için, “Erkekler kadar mükemmel şiirleri vardır, tek ayıbı kadın olmasıdır.” şeklinde bir ifade kullanır. Mehmed Zihnî ise şunları yazar: “Kendisi kadın idi, ama söz ve şiirinde her bir çehrenin güzelliklerini belirtirdi. Bu davranışıyla erkekler kendisine hayrandı.”
Zeynep Hatun’un divanı maalesef günümüze ulaşmamıştır. Şiirlerine, tezkirelerde (bir nevi biyografi), nazirelerde (başka bir şairin bir eserinin benzerini yazarak ona karşılık verme) rastlıyoruz.
Mutlaka Bilmeniz Gereken 15 Türk Kadın Şair (leblebitozu.com)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder